Emre ERGÜL
Pazartesi, 29 Temmuz… Akşam… Katar’da yaşayan Hamas Siyasi Büro Şefi İsmail Haniye, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın yemin törenini izlemek için İran’a gitti. Salı, 30 Temmuz… Öğle saatleri… Haniye, alkışlarla İran Meclisi’ne girdi; töreni izledi.
Aynı gün… Saat 14.00… Lübnan’dan bir suikast haberi geldi: “Hizbullah komutanı Fuad Şükür’ün Beyrut’ta kaldığı ev vuruldu.” ABD’nin 1983’te 241 Amerikan askerinin öldüğü saldırıyı düzenlediği için kellesine 5 milyon dolar ödül koyduğu Şükür hayatını kaybetmişti. (Lübnan emniyet güçleri, dün akşam saatlerine kadar Şükür’un cesedini arıyordu.)
Haniye, aynı saatlerde Tahran’da Pezeşkiyan ve İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’i ayrı ayrı ziyaret ediyordu… Görüşmelerin ardından Haniye, dinlenmek için Devrim Muhafızları’nın korumasında olan gaziler için hizmet veren bir konuta geçti…
Çarşamba, 31 Temmuz… Saat 02.00… Amerikan CNN Televizyonu’na göre “havadan güdümlü bir mermi,” CBS Televizyonu’na göre “bir füze,” Haniye’nin kaldığı konuta isabet etti. Önce Hamas, ardından da Filistin ve İran, Haniye ile 1 korumasının öldüğünü doğruladı. Saldırının tam olarak nasıl gerçekleştirildiği açıklanmadı.
Dünya basını, füzenin İran topraklarının dışından atıldığını öne sürdü. (Önemli bilgi: Tahran’a en yakın noktalar, 200 kilometre uzaklıktaki Türkmenistan ve 300 kilometre uzaklıktaki Azerbaycan ile olan sınırlar.) İsrail’in Kanal 12 Televizyonu ise İran içinden fırlatıldığını öne sürdü.
Netanyahu’dan kabinesine talimat: Sakın konuşmayın
İsrail, Şükür suikastı sonrasında olduğu gibi Haniye suikastı sonrası da sessizliğe büründü. İsrail medyasına göre, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, Haniye suikastından sonra kabine üyelerine “sessizlik” talimatı verdi. Sadece aşırı sağcı Miras Bakanı Amichay Eliyahu, “Ölümü dünyayı daha güzel hale getirecek” açıklaması yaptı.
Haniye’nin ailesinden 9 ayda 70 kişi öldürüldü
İsrail, Haniye suikastı öncesi Gazze’de yaşayan ailesini hedef almıştı. Haniye mayısta “(Gazze Savaşı’nın başlangıcı olan) 7 Ekim’den bu yana ailemden 60 kişi öldürüldü” derken; El Cezire Televizyonu haziran ayında Şati mülteci kampı bombardımanında Haniye’nin ailesinden 10 kişinin daha öldürüldüğünü duyurdu.
İran intikam yemini etti, ‘Ortadoğu’da tam ölçekli savaş çıkacak’ endişesi doğdu
İran yönetimi, İsmail Haniye’nin ülke topraklarında öldürülmesi üzerine İsrail’e tehditler savurdu. Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, “İran, toprak bütünlüğünü, izzetini ve şerefini savunacak ve işgalci teröristleri alçakça eylemlerinden dolayı pişman edecektir” derken; dini lider Ayetullah Ali Hamaney, suikastın İran’da gerçekleşmesinden dolayı kendilerini sorumlu gördüklerini ve İsrail’den Haniye’nin intikamını almayı vazife kabul ettiklerini söyledi. İran, 3 günlük yas ilan etti.
İran’ın tehditleri üzerine dünya basınında “tam ölçekli savaş korkusu” başlıkları atıldı. İsrail’in 7 Ekim 2023’te başlattığı Gazze Savaşı’nın İran’ın, Suriye’nin ve Hizbullah liderinin öldürüldüğü Lübnan’ın da içine çekileceği topyekün bir Ortadoğu savaşına dönüşmesinden korkuluyor.
İsrail ile Hamas arasındaki esir takası ve ateşkes görüşmelerine ev sahipliği yapan Katar yönetimi de Benjamin Netanyahu yönetimine tepki gösterdi. Başbakan Al Sani, “Görüşmeler devam ederken siyasi suikastların ve Gazze’de sivilleri hedef alan saldırıların devam etmesi bizi şu soruyu sormaya yöneltiyor; Bir taraf karşı taraftaki müzakereciyi suikastla öldürürken, arabuluculuk nasıl başarılı olabilir?” ifadelerini kullandı.
Haniye kimdir?
-1962’de Gazze Şeridi’ndeki Elşati mülteci kampında doğdu. Ailesi, İsrail’in kurulduğu 1948’de Aşkelon şehrinden kaçıp, mülteci olmuştu.
-1987’de Gazze İslam Üniversitesi’nden mezun oldu. Genç yaştan itibaren Filistin davasına hizmet etti.
-1989’da I. İntifada’ya katıldığı için tutuklandı, 3 yıl hapis cezası aldı.
-1992 yılında hapisten çıktı, birçok Hamas lideriyle birlikte İsrail ile Lübnan arasındaki sahipsiz topraklara sürüldü. Kısa süre sonra Gazze’ye döndü.
-1997’de Hamas’ın ruhani liderinin ofisinin yönetimine girdi.
-2006’da Hamas’ın seçim zaferi sonrasında, Filistin Başbakanı oldu. 1 yıl sonra El Fetih ile Hamas arasındaki güç savaşı sonrası görevden alındı.
-2017’de Halid Mişal’in yerine Hamas’ın Siyasi Büro Şefi oldu.
-2018’de Katar’a sürgüne gitti, Hamas’ı uzaktan yönetmeye başladı.
Rusya ve Çin kınadı, ABD “Bilgimiz yok” dedi
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Bogdanov, “Kabul edilemez siyasi cinayet” derken; Çin Dışişleri Bakanlığı “Büyük endişe duyuyoruz” sözelriyle tepki gösterdi. El Cezire Televizyonu, Haniye’nin kaldığı konutla ilgili istihbaratı saldırı öncesi İsrail’e ABD’nin sağladığını öne sürdü. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, “Bilgimiz yok” diyerek ülkesinin dahli olmadığını savundu.
Ankara’dan sert tepki
Erdoğan: Kalleş suikast
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “İsmail Heniye’ye yönelik Tahran’da gerçekleştirilen kalleş suikastı şiddetle kınıyor ve lanetliyorum” açıklamasında bulundu: “Bu suikast; Filistin davasını, Gazze’nin şanlı direnişini ve Filistinli kardeşlerimizin haklı mücadelesini akamete uğratmaya, Filistinlilerin moralini bozmaya, onları sindirmeye yönelik bir alçaklıktır. Daha önce Şeyh Ahmed Yasin’e, Abdülaziz El Rantisi’ye ve daha pek çok Gazzeli siyasi isme yapılan menfur saldırıların amacı ne ise, İsmail Haniye kardeşime yönelik düzenlenen suikastın amacı da odur. Ancak siyonist barbarlık bugüne kadar olduğu gibi emellerine yine ulaşamayacaktır.”
Bahçeli: Adı konmamış bir savaş
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, “Terör eylemini yapan kadar siparişi ve ihaleyi veren, destek sağlayan, ortam açan elbette ağır sorumluluk altındadır. Haniye suikastının çok boyutlu yansımaları ve operasyonel yankıları kaçınılmazdır. Kartlar açık oynanmaktadır. Adı konulmamış bir savaş hali tedavüldedir” tepkisinde bulundu.
Petrol fiyatlarında yüzde 3’e yakın artış oldu
İsmail Haniye suikastı sonrası Brent petrol fiyatı yüzde 2.76’ya varan bir yükseliş yaşadı, varil fiyatı 80.80 doları gördü. WTI varil fiyatı da 2 dolar arttı. Yüzde 2.68’likl artış yaşayan WTI varil fiyatı, 76.73 doları gördü.
Filistin Devlet Başkanı Abbas Türkiye’ye geliyor
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Filistin lideri Mahmud Abbas’ın, 14-15 Ağustos’ta Türkiye’yi ziyaret ederek, TBMM Genel Kurulu’na hitap edeceğini bildirdi.
Hamas, zaafiyet için sorumlu arıyor
İngiliz BBC Televizyonu’ndan iddia: “Bu sabah üç üst düzey Hamas yetkilisiyle konuştuk. Şoktalardı. Bu büyük güvenlik hatasından kimin sorumlu olması gerektiği tartışılıyor.”
