Asrın felaketinde büyük yara alan Hatay’ı yeniden ayağa kaldırmak için çalışmalar her alanda sürüyor. Tarihi yapıları ve gastronomisiyle önemli bir turizm merkezi olan kentte bir taraftan depremin maddi izleri silinmeye çalışılırken, diğer yandan 220 bin 66 konut ile 34 bin 129 köy evi inşa ediliyor. Üç yeni hastanenin de hizmete alındığı kadim şehir, imar hamlesi tamamlandığında eski ışıltısına geri dönecek.
Yatırımların hız kesmemesi, zarar gören işletmelerin eski gücüne kavuşması amacıyla özel destek programlarının uygulandığı bölgede; İskenderun, Antakya ve Payas’ta aktif halde bulunan üç organize sanayi bölgesinde çarklar dönmeye devam ediyor. Depremlerde ovadaki işletmeler yerle bir olurken, Habib Neccâr ile Amanos dağlarının eteklerine kurulu Antakya Organize Sanayi Bölgesi (OSB) konumu sayesinde ayakta kalmıştı.
Şu an 3 bin 500 çalışanın ekmek kapısı olan Antakya OSB’deki fabrikalar, sağlam zemin üzerine çelik konstrüksiyonla yapıldığı için zarar görmedi. Ağırlıklı olarak gıda, metal ve makine alanlarında faaliyet gösteren fabrikalardan 14’ü depremden hemen iki hafta sonra üretime başladı. Antakya OSB’nin sarsıntıları ciddi bir hasar almadan atlatması dolayısıyla şehrin farklı noktalarında kümelenen işletmeler üretimlerini buraya kaydırdı. Bugün Antakya OSB’de bulunan 75 fabrika yüzde 100’ün üzerinde kapasiteyle çalışıyor.
Onur Biçer
Yeni Şafak’a değerlendirmelerde bulunan Antakya Organize Sanayi Bölgesi Müdürü Onur Biçer, afetin ardından diğer bölgelerdeki üretimin kendi fabrikalarına geldiğini belirtti. Biçer, “Biz OSB olarak depremlerden fazla bir hasar görmedik. Özellikle Antakya Küçük Sanayi Sitesi, yaşanan afet nedeniyle büyük bir yıkıma uğradı. Diğer OSB’lerde sorunlar çıkınca üretim bizim bölgemize taşındı. Üretimimiz eskinin de üzerine çıktı. Kapasite ve personel bakımından yüzde 100’ün üzerinde faaliyet gösteriyoruz. Deprem öncesinde 2 bin 700 kişiyi istihdam ediyorduk. Şimdi çalışan sayımız 3 bin 500’e yükseldi” dedi.
Antakya Organize Sanayi Bölgesi’nde karma üretim yaptıklarını; gıda, makine ve metal sektörlerinin ağırlıkta olduğunu anlatan Biçer, “İşçi konusunda zaman zaman sıkıntılar yaşıyoruz. Kalifiye eleman bulmakta maalesef zorluk çekiyoruz. Şehirde iş arayan çok kişi var. Çalışanlar, çadır ve kalıcı konteynerlerde kalıyor. Bir şekilde toparlanıyoruz ama şehir olarak Hatay çok sıkıntılı günler geçiriyor. Buradaki yıkım diğer kentlerden çok daha büyük. Umarım zamanla eski halimize döneriz” diye konuştu.
Payas OSB Müdürü Nejdet Özkul da yüzde 50 üretim kapasitesiyle çalıştıkları bilgisini verdi. Özkul, şunları kaydetti: “Organize sanayi bölgemizde ağırlıklı demirçelik sektörleri bulunuyor. 26 sanayi tesisimiz var. Bir kısmı çalışıyor, bir kısmı faal değil. 4 bin 500 kişiyi istihdam ediyoruz. İhracatımız da afetten sonra biraz düşüş gösterdi. Biz tesis olarak depremde çok zarar görmedik ama personelimizin ailelerinin güvenliğini sağlamak için faaliyetleri bir süre durdurduk.”
Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Ahmet Bünyamin Yavuz ise istihdam sıkıntısı çektiklerini anlattı. Yavuz, “Organizemiz bir şekilde çalışıyor ama personel eksikliği yaşıyoruz. Yaş sebze-meyve üretimi Mersin, Adana ve Antalya’ya taşındı. Demir-çelik İskenderun’da zaten lokomotif sektör. Büyük firmaların bazılarının da üretim iyi. KOSGEB, işletmeklere 2 yıl ödemesiz, faizsiz bir kredi açtı ama bu yeterli değil. Firmaya göre 300 bin ila 750 bin lira arasında değişiyor. Destekler artırılmalı” ifadelerini kullandı.
2022’de 5 milyar 855 milyon dolarlık ihracat yapan Hatay, 2023’te ise yüzde 11,64 oranında düşüş olsa da 5 milyar 173 milyon dolarlık dış satıma imza attı. Ticari hayatın yavaş yavaş normale döndüğü kentte geçen yıl bin 456 yeni şirket hizmet vermeye başladı. Hatay’da deprem sonrası 3 bin 397 kişiye istihdam sağlayacak 13 milyar TL’yi aşan 91 yatırıma teşvik belgesi düzenlendi.
Hatay’ın 2022’de yaptığı 5,8 milyar dolarlık ihracatın yarısını İskenderun’daki demirçelik sektörü gerçekleştirdi. Türkiye’deki otomobil filtresi üretiminin merkezi konumundaki Hatay’ın tarım araç ve gereçleri alanlarında da ağırlığı var. Bölgenin limanları ve gümrük kapıları ile önemli bir dış ticaret merkezi olan Hatay’dan yapılan ihracatın içerisinde civardaki illerin de payı yüksek. Ticari merkezlerini birbirine bağlayan ve stratejik bir konuma sahip kent, uluslararası yük taşımacılığı için önemli bir geçiş noktası konumunda. Bu sebeple, İstanbul’dan sonra Türkiye’nin ikinci büyük TIR filosu Hatay’da yer alıyor.
Hatay’da iş yerleri yıkılan esnafın faaliyete başlaması için valilik ve çeşitli kurumların iş birliğiyle 36 noktada prefabrik çarşılar oluşturuldu. Şu ana kadar kurulan çarşılarda bulunan 6 bin 178 prefabrik iş yerinden anahtar teslimi yapılan 5 bin 274’ünde esnaf ticari faaliyetini sürdürüyor. Vatandaşlar alışverişini buralarda yapıyor. Kurulumu tamamlanan 904 prefabrik iş yerinin de kısa sürede anahtar teslimi yapılacak. Hatay’ın gastronomi ve turizm dokusuna uygun şekilde iki prefabrik çarşı daha dikkat çekiyor. Gastronomi Çarşısı’nda her biri 100
metrekareye yakın, toplamda 18 dükkan var.
